Kinh nghiệm chung là loại có ở tất cả mọi người. Đọc là học: Sự khác biệt giữa học thông qua giảng dạy và học thông qua khám phá Nhưng có những ngoại lệ rất thú vị như trường hợp của Aristophnes nhà hài kịch lớn của Hy Lạp cổ đại, tác giả những vở hài kịch cổ còn tồn tại đến tận bây giờ.
Điều này lý giải tại sao các kỹ năng đọc và viết được hình thành thông qua ngữ pháp là logic. Nếu câu hỏi mang tính lịch sử, bạn biết bạn cũng phải tiến hành nghiên cứu dù theo một cách khác. Khi bạn áp dụng quy tắc này và ba quy tắc trước đó, chắc chắn bạn sẽ hiểu được nội dung cuốn sách.
Xét trên phương diện này, đây là kiểu đọc chủ động nhất. Bạn phải nhận ra một lập luận ngay khi thấy nó. Nếu bạn được yêu cầu giải thích ý của tác giả chỉ với một câu, bạn lại dùng ngay câu của tác giả và chỉ thay đổi thứ tự từ đôi chút, điều đó nghĩa là bạn vẫn chưa hiểu đúng dụng ý của tác giả.
Ở đây có sự hàm ẩn về một cấu trúc khái niệm - một hệ thống những nhận định và câu hỏi về một chủ đề duy nhất. Vậy đọc tích cực là như thế nào? Câu hỏi này sẽ được nhắc đến nhiều lần trong cả cuốn sách. Người ta dùng từ điển để diễn đạt các dữ kiện.
Giả sử, bạn đã biết cách đọc phân tích. Giống như bộ khung, phần thịt cũng là một bộ phận không thể tách rời của cuốn sách, vì nó cung cấp thêm một góc nhìn cần thiết cho độc giả. Nhưng nếu bạn chấp nhận mục đích này và đồng ý với các phương pháp đó, bạn phải cố gắng để đọc như chưa bao giờ được đọc.
Độc giả nên xem và làm theo phần hướng dẫn này. Bản thân triết gia không phải lúc nào cũng nhận thức được điều này. Sau đây là một vài ví dụ về quy tắc thứ hai của cấp độ đọc phân tích quy tắc đòi hỏi bạn phải nêu được sự thống nhất của cuốn sách.
Sự quen thuộc của các thuật ngữ cũng như các vấn đề khác trong tác phẩm khoa học xã hội cũng là một trở ngại đối với việc hiểu tác phẩm. Ngày nay, không có sự phân biệt giữa độc giả chuyên ngành và độc giả nói chung khi đọc các cuốn sách khoa học đương đại. Hầu hết mọi người được dạy là phải chú ý đến những điều mình không hiểu; phải tra từ điển khi gặp lại những từ lạ; tìm trong sách tham khảo nếu gặp những nhận định khó hiểu; tìm sự trợ giúp ở phần ghi chú, giải thích của các học giả hay các nguồn hỗ trợ khác… nhưng nếu vội vàng làm những điều này thì chúng chỉ ngăn cản chứ không giúp gì cho việc đọc của chúng ta.
Khi giỏi như một chuyên gia thì cả hai việc đều rất thú vị, hài hoà. Quy tắc 2 và 3 nêu trên không chỉ áp dụng riêng cho việc đọc mà còn liên quan đến việc viết vì đọc và viết có mối quan hệ tương hỗ với nhau, cũng như quan hệ giữa dạy và học. Lúc này, bạn sẽ nhớ lại bước đầu tiên một người đọc phân tích phải làm là trả lời câu hỏi Cuốn sách đó thuộc loại nào?.
Tuân theo quy tắc này, bạn sẽ trả lời được câu hỏi cơ bản thứ nhất: Cuốn sách viết về điều gì?. Trình tự này phụ thuộc vào đề tài nghiên cứu nhưng chúng tôi có thể đưa ra vài chỉ dẫn. Có rất nhiều tác phẩm khoa học, nhiều tiểu thuyết, truyện, thơ vĩ đại, nhưng có rất ít vở kịch vĩ đại.
Đa số họ chỉ chuyên tâm vào các câu hỏi hạng hai và thường là những câu liên quan đến ngôn ngữ diễn đạt suy nghĩ. Khi đọc phân tích một tác phẩm riêng lẻ, có hai câu hỏi nữa cần được trả lời là Cuốn sách có đúng không? và Ý nghĩa của nó là gì?. Có khi toàn bộ tác phẩm nói về một vấn đề hoàn toàn khác mà không từ ngữ nào trong đó diễn tả hết.