Bỗng giáo sư gặp một ông từ giữ nhà thờ, người cao tuổi, sâu sắc về đạo hạnh. Nhưng trong thực tế khi con tim họ bị chi phối bởi những nguyên nhân nào ở người yêu như duyên dáng, nhân nghĩa, nước mắt, thơ tình, sắc đẹp, tiền của, v. Họ hay đánh lộn với anh chị em trong nhà, vô lễ với thầy, ra đường nghinh ngang, một phần lớn là trọng danh dự nhiều khi cách mù quáng.
Tất cả các cảnh vật ấy làn say đắm tâm hồn bạn trai. trực giác phải khéo dùng lắm mới nhận định khỏi sai lầm. Ai đã từng len lỏi vào cuộc giáo luyện thanh niên đều nhiều phen gặp những nam thanh ưa chụm ba chụm bảy hay kéo đi cà rểu ngoài phố, ở bờ sông, trong hoa viên để khi thì to tiếng, khi rù rì, rủ rỉ bàn chuyện ái tình.
Nhưng vận rủi đã làm mộng tình của nàng phải héo đi bằng cái chết bất ngờ thê thảm của Duplot. Trong gia đình, giúp cha mẹ làm những việc gì cần can đảm thì bạn trai đắc lực. Cha mẹ hay thầy giáo hoặc ai có nhiệm vụ điều khiển nam thanh hãy xử với họ vừa bằng từ tâm vừa bằng thực tâm.
Giai nhân nầy khi để hình ảnh sĩ quan tuấn tú Nã Phá Luân xâm chiếm tâm hồn, đã thờ phượng chàng trong một ái tình nồng mặn vô bờ bến. Tôi nói ít kỹ lưỡng chớ không dám nói ngủ rồi dậy dụi dụi mắt, tán dóc một hồi rồi đi ăn sáng luôn, mặc dầu trường hợp nầy không phải xảy ra ở ít bạn trai. Thiên tài như Kim Trọng đa tình đến nỗi nghe tiếng đ àn bà mà
Trước hết đừng so sánh đàn bà với đàn ông về óc trách nhiệm đối với con cái. Còn các cơ hội gặp gỡ khả nghi dĩ nhiên không nên có: lửa gần rơm không trầy thì trụa. Họ có những nét tâm lý đặc biệt.
Không phải họ chỉ hồi tưởng những thú ái ân, mà vì giàu lý trí, ký ức họ thường quay lại trong đầu óc những kỷ niệm pha màu sắc ân nghĩa. Họ đã tốn bao nhiêu thời giờ, tiền bạc, sức khỏe nữa để nuôi những mộng nầy bằng cách đọc tiểu thuyết tình cảm, chạy theo những đại nhạc hội. Không phải nam nữ nào cũng vậy.
Ơû thời nầy, sự tự do được quá đề cao. Nhưng ai đâu buồn có lý do chớ họ sầu vô lý. Mà coi chừng mấy câu: cây xiên bên nào ngã bên nấy, ai gieo gió thì gặt bão luôn vô nghĩa đâu.
Lớn bao nhiêu không biết nhưng họ tin ngày mai của họ dài như chân trời. Cũng có nhiều nhà giáo vô lớp nói mỉa mai các bạn trai học dở hay lỗi lầm, nói bằng một giọng vô tình tỏ ra rằng các bạn trai là gốc cây, không biết nhục nhã, về nhà quên hết. Cho những bạn không có cơ hội đọc quyển ấy hay đã đọc mà không đủ thì giờ toát yếu, tôi ghi lại ở đây vài đại cương.
Tôi ít thấy bạn trai thiếu niên ban ngày mà ngồi yên. Họ nghe như có sức mạnh huyền bí xô đẩy họ phải bộc bạch cõi lòng. Đại đa số bạn trai không có tiểu tâm nầy.
Nhưng lắm lúc tỏ ra rất léo lắt: tôi muốn nói họ hay để ý. Trong khối bạn trai nói trên có một số ít tâm hồn sống giữa xã hội vừa cảm thấy mình cô độc, vừa tìm lý tưởng như bao nhiêu kẻ khác mà có đầu óc rất độc lập đến có ý tưởng thiên chấp. Gandhi có thân hình teo như cau khô mà chí mấy ai bằng.